Marx was de belangrijkste econoom onder de socialiste van de negentiende eeuw. Geen van zijn belangrijke economische theorieën is correct gebleken, maar omdat voorstanders van zijn marxistische ideeën in de twintigste eeuw in tientallen landen aan de macht kwamen, is hij zonder meer een van de meest invloedrijke economen die ooit heeft geleefd. Zijn ideeën vragen nog wat uitleg vandaar dat dit stuk langer is dan voorgaande stukken.
Marx belangrijkste intellectuele bijdrage is zijn idee dat het kapitalisme een historisch unieke vorm is van socialisme en productieve organisatie. In `Das Kapital` analyseerde hij het kapitalisme als een totaal nieuwe vorm van sociale en economische organisatie, gebaseerd op kapitaalvermeerdering en massaproductie. Hij noemde de eigenaren van de fabrieken `Kapitalisten` en meende dat ze noodgedwongen de arbeiders die in hun fabrieken werkten uitbuitten.
Hij geloofde dat de enige kapitalisten die zouden overleven en wiens bedrijven zouden groeien degenen waren die werknemers het minimum salaris betaalden dat nodig was om te overleden. Dus ook als de productiviteit en de uitvoer sterk groeiden, zouden werknemers permanent armoede lijden en nooit hogerop kunnen komen, tenzij met geweld het kapitalistische systeem omver zouden werpen. Daarbij zouden de werknemers controle krijgen over de productie.
Marx meende dat deze gewelddadige overname zou worden vergemakkelijkt door concentratie en monopolies, ontwikkelingen die volgens hem onvermijdelijk waren. Wanneer er maar een monopolistisch bedrijf in iedere branche was, zou het veel eenvoudiger zijn voor de werknemers om in opstand te komen en het systeem over te nemen.
Meer dan een eeuw na Marx weten we dat hij verkeerd zat met zijn economische ideeen. Salarissen van werknemers gaan wel degelijk omhoog. Ze stijgen gemiddeld zelfs even snel als de snelheid waarmee technologische innovatie het productieniveau verhoogt. Dat komt doordat kapitalisten concurreren om een beperkt aantal werknemers en doordat werknemers kunnen worden weggekaapt bij andere kapitalisten, tenzij hun huidige werkgever een beter salaris biedt.
Bovendien leidt concurrentie er niet to dat de branche wordt gedomineerd door een monopolistisch bedrijf. Integendeel, de concurrentie blijft in dr meeste branches juist sterk. Daardoor worden alle voordelen van Smiths onzichtbare hand bereikt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten